Türkiye'yi derinden sarsan Kahramanmaraş ve Hatay depremleri, binlerce binanın yıkılmasına ve on binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Bu felaketin ardından yapılan incelemelerde, yıkılan binaların bir kısmında deniz kumu kullanıldığı tespit edildi. Uzmanlar, deniz kumundaki tuzun zamanla korozyona yol açarak betonarme yapıların dayanıklılığını önemli ölçüde azalttığını belirtiyor. Peki, inşaatlarda deniz kumu kullanımı gerçekten bu kadar tehlikeli mi? Hangi tür kumlar bina yapımı için daha uygun?
İnşaat sektöründe kullanılan kumun kalitesi, binaların sağlamlığı ve dayanıklılığı açısından hayati öneme sahip. Deniz kumu, içerdiği yüksek orandaki tuz nedeniyle betonarme yapılarda ciddi sorunlara yol açar. Tuz, beton içindeki demir donatı ile reaksiyona girerek paslanmaya (korozyon) neden olur. Bu durum, demirin kesit alanının azalmasına ve dolayısıyla taşıma kapasitesinin düşmesine yol açmaktadır.
Deniz Kumunun İnşaat İçin Uygun Olmamasının 6 Temel Nedeni
Deniz kumu, yüksek tuz içeriği, yapısal özellikleri ve betonla olan zayıf etkileşimi nedeniyle inşaat sektöründe tercih edilmemektedir. Tuz, beton içindeki demir donatının korozyona uğramasına neden olarak yapının ömrünü kısaltırken, deniz kumunun yuvarlak ve pürüzsüz yapısı da betonun mukavemetini olumsuz etkiler. Deniz kumunun temizlenmesi ek maliyet ve iş gücü gerektirir, ancak bu işlem bile tüm riskleri tamamen ortadan kaldırmaz. İşte deniz kumunun inşaat için uygun olmamasının 6 temel nedeni;
- Deniz kumu çok ince ve yuvarlaktır. Pürüzsüz ve yuvarlak kum parçaları, pürüzlü yüzeylere sahip köşeli veya uzun kum paralarına göre daha az direnç gösterir.
- Deniz kumu, doğal olarak yüksek miktarda tuz içerir. Bu tuz, özellikle klorür iyonları, beton içindeki demir donatının korozyona uğramasına neden olur. Korozyon, demirin paslanması ve hacim olarak genişlemesi anlamına gelir. Bu durum, betonun çatlamasına, parçalanmasına ve yapının zayıflamasına yol açar. Özellikle nemli ve tuzlu ortamlarda (deniz kenarı gibi), deniz kumu kullanılmış yapılar çok daha hızlı bir şekilde hasar görür.
- Deniz kumu yüksek basınç ve çekme dayanımına sahip olmadığından inşaat faaliyetlerinde kullanılmaz.
- Sıvalı ve döşeme yüzeyini bozan, uzun vadede binaya su sızıntısına neden olan tuzlar içerir.
- Deniz kumunda bulunan tuz, nemi emerek rutubet oluşmasına neden olur.
- Deniz kumunun içerisindeki tuzun ve diğer zararlı maddelerin temizlenmesi, ek maliyetler ve iş gücü gerektirir. Tamamen temizlenmesi mümkün olmayan deniz kumu, yine de risk oluşturmaya devam eder. Bu temizleme işlemleri, hem ekonomik hem de çevresel açıdan sürdürülebilir değildir.
İnşaatlarda deniz kumu, yüksek tuz içeriği ve nem tutma özelliği nedeniyle korozyona ve yapısal sorunlara yol açabileceği için tercih edilmemelidir. Bunun yerine, inşaat projelerinde dere kumu veya ocak kumu gibi tatlı su kaynaklarından elde edilen, daha düşük tuz oranına sahip ve uygun granülometriye sahip kumlar kullanılmalıdır. Bu tür kumlar, betonun dayanımını ve uzun ömürlülüğünü artırarak daha güvenli ve sağlam yapılar inşa edilmesini sağlar.
Kaynaklar
- DHA. Depremde 72 kişinin hayatını kaybettiği İsias Otel'de deniz kumu kullanılmış . (05 Aralık 2023). Alındığı Tarih: 19 Mart 2025. Alındığı Yer: TRT Haber | Arşiv Bağlantısı
