Betonarme yapılar, sağlamlıkları ve dayanıklılıklarıyla bilinse de, en büyük düşmanlarından biri sudur. Özellikle toprak altında kalan temel ve perdeler, sürekli suya maruz kalarak zamanla zayıflayabilir, çatlamalar ve korozyon oluşabilir. Bu da yapının taşıma kapasitesini azaltarak güvenliğini tehlikeye atabilir. İşte bu noktada, temel su yalıtımı devreye girer ve yapının ömrünü uzatmada kritik bir rol oynar.
Temel su yalıtımı, doğru malzeme ve uygulama ile yapıldığında, suyu betonarme elemanlardan etkili bir şekilde uzaklaştırır ve yapıya uzun yıllar boyunca koruma sağlar. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken iki temel nokta vardır: yeterli paspayı bırakmak ve suyu betonarmeden uzak tutacak kaliteli bir su yalıtım sistemi uygulamak. Paspayı, temel etrafında suyun drenajını sağlayarak yalıtımın daha etkili olmasını desteklerken, doğru seçilmiş ve uygulanmış bir su yalıtım sistemi de suyun yapıya nüfuz etmesini engelleyerek betonarme elemanları korur.
İnşaat Mühendisi Atakan Bakılan, betonarme yapılarda dolgu içerisinde kalan temel ve diğer taşıyıcı elemanların suya karşı korunmasının büyük önem taşıdığını vurguluyor. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta olduğunu belirtiyor: Birincisi, yeterli paspayın yapılması, ikincisi ise suyu betonarmeden uzak tutacak etkili bir yalıtım uygulaması.
1. Yeterli Paspayı Bırakmak
Temel su yalıtımında başarıya giden yolda ilk adım, yeterli paspayı bırakmaktır. Paspayı, temel ile dolgu toprağı arasında kalan boşluktur ve su yalıtımının etkinliğini artıran önemli bir faktördür. Temel etrafında biriken suyun drenajını sağlayarak yalıtım katmanına binen hidrostatik basıncı azaltır ve suyun yapıya temasını minimize eder. Bu sayede su yalıtım malzemesi daha az zorlanır ve ömrü uzar.
Yeterli paspayı, temel boyutlarına, zemin türüne ve yeraltı suyu seviyesine göre belirlenir. Minimum 3 cm paspayı bırakılması önerilir ancak bazı durumlarda bu mesafe daha da artırılabilir. Paspayı alanının çakıl veya mıcır gibi geçirgen malzemelerle doldurulması, suyun daha hızlı drene olmasını ve yalıtım katmanına ulaşmasını engeller. Ayrıca, paspayı içinde drenaj boruları kullanarak suyun kontrollü bir şekilde uzaklaştırılması da sağlanabilir. Unutmayın, doğru şekilde oluşturulmuş bir paspayı, temel su yalıtım sisteminizin uzun ömürlü ve etkili olmasında kritik bir rol oynar.
2. Suyu Temelden Uzak Tutacak Bir Su Yalıtım Uygulamak
Temel su yalıtımı, betonarme yapıların ömrünü ve dayanıklılığını belirleyen en kritik unsurlardan biridir. Topraktaki nem ve yeraltı suları, betonarmeye nüfuz ederek donatıların korozyonuna, betonun çatlamasına ve yapısal hasarlara yol açabilir. Bu nedenle, suyu temelden uzak tutacak etkili bir su yalıtım sistemi tasarlamak ve uygulamak büyük önem taşır. Bu noktada, "suyu betonarmeden uzak tutacak iyi bir yalıtım" ilkesi devreye girer. Yeterli paspayı bırakmak, suyun yapıya temasını azaltırken, doğru su yalıtım malzemesi ve uygulaması ise tam bir koruma sağlar. Su yalıtımında kullanılan malzemelerin, toprağın kimyasal yapısına, suyun basıncına ve zemin hareketlerine dayanıklı olması gerekir.
Su yalıtım uygulamasında kullanılan malzemelerin doğru seçimi ve titizlikle uygulanması da başarının anahtarıdır. Örneğin, bitüm esaslı membranlar, polimer modifiye edilmiş çimento esaslı kaplamalar, polyurea veya epoksi reçineler gibi farklı seçenekler mevcuttur. Projenin ihtiyaçlarına, zemin koşullarına ve uygulama alanına en uygun malzeme seçilmeli ve üretici talimatlarına harfiyen uyularak uygulanmalıdır. Ek olarak, suyun birikmesini ve yalıtım katmanına baskı yapmasını önlemek için drenaj sistemleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu sayede, temel su yalıtımı uzun yıllar boyunca etkili bir şekilde görevini yerine getirir ve yapıyı su hasarlarından korur.
Örnekteki gibi: Perdelerdeki tie-rot delikleri tamir harcıyla kapatılarak alt kısma pah işlemi uygulanmıştır. Daha sonra çift kat polimer bitüm esaslı elastik sıvı yalıtım yapılmış ve üzerine XPS levha kaplanmıştır. Son olarak drenaj levhası yerleştirilerek dolguya hazır hale getirilmiştir.
